Η απελευθέρωση του Λιβαδίου το 1912

Η αυγή της 10ης Οκτωβρίου 1912, που έμελλε να φέρει στο Λιβάδι τη λευτεριά μετά από 520 χρόνια σκλαβιάς και την πολυπόθητη ένωση με τη Μητέρα Ελλάδα, ήταν το τέρμα ενός δρόμου δύσκολου, γεμάτου αποτυχημένα κινήματα, εξεγέρσεις που πνίγηκαν στο αίμα με πρώτο τον Γεωργάκη Ολύμπιο, μέλος της Φιλικής Εταιρίας να δίνει τη ζωή του στις 22 Σεπτεμβρίου 1821, στη Μονή Σέκου.

Το 1822, στις 8 Μαρτίου, ημέρα Σάββατο, οι κλέφτες του Ολύμπου υψώνουν το λάβαρο της επανάστασης στο Μοναστήρι της Αγίας Τριάδος. Οι Τούρκοι πληροφορούνται την εξέγερση και με 700 στρατιώτες καταλαμβάνουν το μοναστήρι, κρεμούν και σφάζουν τους καλόγερους, καίνε τα δυτικά κελιά. (Τα οστά τους σώζονται στο οστεοφυλάκιο του Αγίου Χαράλαμπου).

Το 1854, στις 17 Φεβρουαρίου, ο καπετάν Ζιάκας με 300 παλικάρια  μπαίνει στη Θεσσαλία. Ολόκληρη  η περιοχή ξεσηκώνεται. Ο καπετάν  Γούλας Μπζιώτας από τον Μεταξά φθάνει στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδος όπου συνεννοείται με τους προκρίτους του Λιβαδίου.
Το μοναστήρι  οι επαναστάτες το χρησιμοποιούν σαν φυλάκιο και ελέγχουν τη διάβαση  Φουσκίνα μέχρι Λάλα Ζιώζη .΄Ολο το χωριό είναι επαναστατημένο. Στο τέλος Μαρτίου οι Τούρκοι κατευθύνονται προς το Λιβάδι  από την περιοχή της Σάπκας, όπου γίνεται σκληρή μάχη πάνω από την Καστανιά. 70 παλικάρια με τον καπετάν Μπζιώτα και τον καπετάν Ζήση Σωτηρίου από τα Σέρβια κρατούν ολόκληρο ασκέρι 1500 τούρκων και θανατώνουν τον διοικητή τους.
Την επομένη μέρα ο ίδιος ο πασάς των Σερβίων δίνει μάχη με την οπισθοφυλακή των επαναστατών στα υψώματα του Βαρνά. Σκοτώνονται πολλοί Τούρκοι, τους οποίους θάβουν στη θέση Μιρμίτσα. Οι Τούρκοι φθάνουν στον Προφήτη Ηλία όπου καίνε την εκκλησία και όλα τα κελιά. Από θαύμα το Λιβάδι γλυτώνει την καταστροφή. Στην επανάσταση αυτή διακρίθηκε ο Λιβαδιώτης Γιάννης Δαμαλής.

Το 1878, στις 19 Φεβρουαρίου, σχηματίζεται στη Πλάκα Λιτοχώρου Προσωρινή  Κυβέρνηση.
Στο κίνημα αυτό συμμετέχει και το Λιβάδι με άξιους εκπροσώπους, ένας εξ αυτών είναι ο γιατρός Αθανάσιος Αστερίου που θεωρείται και ο ιθύνων νους της Επανάστασης, καθώς επίσης ο φοιτητής της ιατρικής Κυβερνίδης που συμμετείχε ως απόστολος στην μυστική εταιρεία «ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ». Δυστυχώς και πάλι το Λιβάδι δεινοπαθεί από τάγμα 800 Γκέγκηδων, με Αρχηγό τον Σαλή Μπέη, που λεηλατούν και εκτελούν κτηνοτρόφους.

Το 1897, ο ατυχής πόλεμος του ελληνικού στρατού δεν στάθηκε εμπόδιο των ελπίδων που είχαν γεννηθεί στα στήθη των υπόδουλων Λιβαδιωτών από την πρώτη κιόλας στιγμή της έκρηξης της επανάστασης του 1821 στη Νότια Ελλάδα. Ήδη από τα μέσα του Σεπτέμβρη 1912, τα μηνύματα που κουβαλούν από τη Μελούνα μαζί με τις πραμάτειες τους οι κυρατζήδες,  άνδρες τίμιοι μέχρι θανάτου, με άφθαστο θάρρος, που δεν δίστασαν με κίνδυνο τη ζωής τους να πάρουν μέρος στις μεταφορές όπλων στα χρόνια του Μακεδονικού αγώνα, είναι ενθαρρυντικά:
Μιλάνε για τις κινήσεις του ελληνικού στρατού και την ανάπτυξή τους κατά μήκος των ελληνοτουρκικών συνόρων. Ταυτόχρονα ένα τάγμα 600 στρατιωτών τουρκικού στρατού στρατοπεδεύει στο Λιβάδι και ασχολείται με την κατασκευή χαρακωμάτων και οκτώ φυλακίων στα γύρω υψώματα, Πύργο, Προφήτη Ηλία, Ντούρο, Κιτραμάνο και Μιρμίτσα, στο άνοιγμα της χαράδρας.

Στις 3 και 4 Οκτώβρη οι Τούρκοι αποσύρονται στα  υψώματα, ενώ οι κτηνοτρόφοι παίρνουν αυστηρή εντολή να μετακινηθούν με τα κοπάδια τους προς την περιοχή «Τσαμάσου», οι κάτοικοι του χωριού να παραμένουν στα σπίτια τους μετά τη δύση του ήλιου και να αποφεύγουν τις συγκεντρώσεις,  και επίσης να θανατώνονται όσοι δεν υπακούν στις εντολές.
Τα νέα όμως για την επέλαση του ελληνικού στρατού την 5η προς 6η Οκτωβρίου και για την κατάληψη της Μελούνας και της Τσαριτσάνης δεν αργούν να φτάσουν στ’ αυτιά των Λιβαδιωτών. Όσοι μένουν στα ακριανά σπίτια του χωριού,  ακούν τις βροντές των κανονιών. Η είδηση εξαπλώνεται από στόμα σε στόμα.
Είναι 9 του Οκτώβρη και η επίθεση του ελληνικού στρατού έχει γενικευθεί στην περιοχή του Σαρανταπόρου. Τα κανόνια βροντούν όλη μέρα. Στις 12.30μμ η 1η Μεραρχία απωθεί τους Τούρκους από το ύψωμα Τσούμα (πάνω από το σημερινό φράγμα) ενώ στη περιοχή Κουντή και Αγρίδια διεξάγεται η φονικότερη μάχη με  53  νεκρούς και  399  τραυματίες.
Το αρχηγείο της Στρατιάς Θεσσαλίας έχει διαθέσει τα ευζωνάκια του  2ου και 6ου τάγματος Κωνσταντινόπουλου για την εκτόπιση των Τούρκων από το Λιβάδι και την κυκλωτική κίνηση.
Με πεπειραμένους εντόπιους οδηγούς από τους Γόννους Λάρισας, το Απόσπασμα Κωνσταντινόπουλου φθάνει από Καλύβια – Πύθιο  στο «Παλαιοδέρβενο»  Φουσκίνα.

Οι Λιβαδιώτες κτηνοτρόφοι Αθ. Καψάλης, Κ. Καψάλης και  Δ. Μπατζογιάννης προσέρχονται στον διοικητή του τάγματος των Ευζώνων για να χρησιμοποιηθούν ως οδηγοί. Η ομίχλη είναι πυκνή.
Δεν υπάρχει ορατότητα. Τα τάγματα με πολλές προφυλάξεις κάτω από  καταρρακτώδη  βροχή φθάνουν το απόγευμα στις 4 μ.μ. στο Κόντουρ Μάρι. Οι Τούρκοι,  που τους περιμένουν οχυρωμένοι  στη θέση Πύργος, μόλις η ομίχλη διαλύεται πρόσκαιρα,  αιφνιδιάζουν τους  ευζώνους  με πυκνό τουφεκίδι, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν  4 εύζωνοι.  Ευτυχώς όμως η ομίχλη που ξανάπεσε καλύπτοντας  όλη την περιοχή σώζει τα ευζωνόπουλα πού διανυκτερεύουν εκεί, και κάτω από τις Μεγάλες Μπιστεριές.

Στο μεταξύ τμήματα του στρατού προωθούνται στην τοποθεσία Ντούρου στα νώτα των Τούρκων, ενώ δυο λόχοι του 2ουτάγματος του Αντισυνταγματάρχη Φικιώρη με οδηγό τον Ηλία Λάππα, Λιβαδιώτη Μακεδονομάχο, κατεβαίνουν προς τη Σμίξη για να καταλάβουν τα υψώματα κάτω από το Παλαιοχώρι και να αποκόψουν την υποχώρηση των Τούρκων προς τη Σιάπκα στο σημείο Κομμένη Πέτρα (στα χωράφια του αγά), η λεγόμενη «κιάτρα τσιαλάια».
Οι κάτοικοι από στόμα σε στόμα και από σπίτι σε σπίτι πληροφορούνται ότι ο ελληνικός στρατός βρίσκεται στον Προφήτη Ηλία. Χαράματα γεμίζουν τους τροβάδες με τρόφιμα, τσίπουρο και ότι άλλο έχουν και ανηφορίζουν προς τον Προφήτη Ηλία για να υποδεχτούν τους ελευθερωτές. Ορατότητα δεν υπάρχει και καθώς πλησιάζουν οι πρώτοι από τους δικούς μας ακούγονται  φωνές και πέφτουν οι πρώτοι πυροβολισμοί  που γενικεύονται σε όλα τα χαρακώματα.
Πρώτος πέφτει νεκρός ο Λιβαδιώτης Δημήτριος Τούμπας και τραυματίζεται το παιδί του Γιάννη Μπάσδρα, ενώ οι άλλοι κατηφορίζουν τρομαγμένοι από τις ρεματιές για το Λιβάδι.

Η βροχή έχει σιγήσει, η ομίχλη άρχισε να διαλύεται από το αεράκι. Οι εύζωνοι, οι οποίοι έχουν καλυφθεί στους βράχους πάνω από το χωριό και έχουν λάβει θέση μάχης απέναντι ακριβώς από τα χαρακώματα των Τούρκων, άρχισαν γενική επίθεση,ενώ μία περίπολος στον Προφήτη Ηλία επιτίθεται κατά μέτωπο.    
Οι Τούρκοι είναι καλά οχυρωμένοι στα χαρακώματα και στα υψώματα αριστερά του Προφήτη Ηλία στη θέση Κιτραμάνου, Ντούρο, Μιρμίτσα.
Η μάχη είναι σκληρή και αιματηρή και θα διαρκέσει τρείς ώρες. Οι Τούρκοι, μόλις αντιλαμβάνονται την κυκλωτική κίνηση των ευζώνων που έχουν πάρει θέση μάχης πάνω στα  υψώματα  από την βρύση Β’ρνίκου,  αναγκάζονται να υποχωρήσουν ατάκτως προς τα Σέρβια, αφήνοντας άφθονα  λάφυρα αλλά και 200όπλα τα οποία θα διαμοιραστούν στους κατοίκους του Λιβαδίου.
Οι απώλειες των Τούρκων φθάνουν τους 100 νεκρούς,  32  τραυματίες και 150  αιχμαλώτους.
Από τα Ευζωνόπουλα νεκρός πέφτει oΔιοικητής του 2ουΛόχου Υπολοχαγός Ευστάθιος Θειάφης (παλιός Μακεδονομάχος με το ψευδώνυμο Καπετάν Φλάμπουρας), τραυματίζεται βαριά ο Μανιάτης λοχίας Ιωάννης Καλογράκος και αργότερα πεθαίνει,  αλλά και αρκετά Ευζωνόπουλα δίνουνε τη ζωή τους εκείνη τη αυγή στις 10 του Οκτώβρη για την Απελευθέρωση του Λιβαδίου.

Η χαρμόσυνη είδηση σε λίγο φτάνει στο Λιβάδι. Οι καμπάνες χτυπούν, η πλατεία γεμίζει, άνδρες γυναίκες και παιδιά φτάνουν απ όλα τα στενά στην πλατεία του χωριού κρατώντας ελληνικές σημαίες. Ο κλήρος, ο λαός και τα παιδιά του σχολείου υποδέχονται με παραλήρημα ενθουσιασμού τους ελευθερωτές, τους αγκαλιάζουν, τους φιλούν, ενώ πετούν τα κόκκινα φέσια τους, το μισητό αυτό κάλυμμα της σκλαβιάς και ζητωκραυγάζουν ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΔΑ - ΖΗΤΩ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ!
Και όλοι μαζί κατευθύνονται προς την εκκλησία της Παναγίας να ευχαριστήσουν το θεό για την απελευθέρωση τους  και να τον παρακαλέσουν να χαρίσει  καινούργιες νίκες στον Ελληνικό Στρατό.
 

(Χατζής Λάζαρος)


 

Τουρκικά λάφυρα απο την μάχη στο Λίβάδι το 1912	Πολεμικό υλικό απο τα τουρκικά χαρακώματα στο Λιβάδι
Οστεοφυλάκιο του Αγίου Χαράλαμπου  και Οθωμανική χρονοσφραγίδα με ημερομηνία 1912 2o μήνας   απο τα χαρακώματα των τούρκων  στη περιοχή Ντούρο απο την μάχη στο Λιβάδι

ΚΑΘΕ 10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΟΙ ΛΙΒΑΔΙΟΥ ΚΑΒΑΛΑΡΗΔΕΣ ΓΙΟΡΤΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ